Veel mensen die lichamelijk zwaar werk verrichten (bijvoorbeeld in de logistieke sector), eten vaak ontzettend ongezond. Met ongezond eten bedoel ik in dit geval: fastfood eten, dat teveel zout, suiker en ongezonde, verzadigd vet bevat i.c.m. een gebrek aan gezonde voedingsstoffen en vitamines, teveel eten of juist te weinig eten of wanneer ze bijvoorbeeld structureel maaltijden overslaan zoals het ontbijt.
Ongezond eten eerder regel dan uitzondering
Lunchen en/of avondeten bij plekken als de McDonald’s of Burger King, is voor veel van deze jongens eerder regel dan uitzondering. Het grootste probleem – door veelvuldig te kiezen voor dit soort gemakkelijke en ongezonde eten, in plaats van bijvoorbeeld gezond en gevarieerd te eten – is dat deze mensen zodoende voor zichzelf een ernstig tekort creëren aan allerlei essentiële vitamines en voedingsstoffen die het lichaam juist zo hard nodig heeft. Als ze nu alleen sporadisch een keer een vette hap zouden eten, zoals vrijwel iedereen weleens doet, zou dit natuurlijk geen problemen zijn. Zoals ik al aangaf, was bij deze jongens echt sprake van structureel en veelvuldig kiezen voor dit soort eten. Net zoals met energiedrankjes het geval is, is fastfood namelijk ook enorm verslavend vanwege al het suiker, zout en ongezonde vetten dat in dit voedsel zit.
Mensen die fysiek zwaar werk doen, zijn bij uitstek degenen die juist (extra) gezond voedsel kunnen gebruiken, zodat hun spieren de benodigde bouwstoffen en energie binnenkrijgen en het lichaam adequaat kan herstellen na een lange, zware dag. Maar velen verkiezen (helaas) makkelijke en slechte voeding. Afgezien van het tekort aan gezonde voedingsstoffen en vitamines, leidt het (overmatig) eten van allerlei soorten ‘fastfood’ ook tot andere serieuze problemen, zoals overgewicht, vermoeidheid, obstipatie, suikerziekte, een hoge bloeddruk en slaapproblemen. Ongezonde voeding is dus nóg een van die factoren die de vicieuze (levensstijl) cirkel niet alleen in stand houdt, maar óók nog eens verergert.
Informatietijdperk
Wat enigszins opmerkelijk is, is dat we juist in een tijd leven waarin informatie meer dan ooit tevoren vrij toegankelijk is voor iedereen, en er dus ‘eigenlijk’ geen enkel excuus bestaat om er zo’n slechte levensstijl op na te houden, toch? Is het totale desinteresse in een goede gezondheid? Is het geconditioneerd gedrag, door bijvoorbeeld opvoeding en/of de omgeving van deze mensen die hierbij een rol speelt, of vindt men hun werk gewoon helemaal niet leuk, of te zwaar, of te veel, en willen ze dit met dit ‘lekkere’, verslavende en ongezonde eten misschien compenseren? Is het omdat het (meestal) ongeschoolde mensen zijn die fysiek zwaar werk doen, en zij daardoor (misschien) minder bewust bezig zijn issues zoals een gezonde levensstijl en gezonde voeding? Dit zijn vragen die ik mezelf vaak heb gesteld in een poging hier een goed antwoord op te geven.
Helpt betere voedingsinformatie?
Volgens Emely De Vet , hoogleraar gezondheidscommunicatie en gedragsverandering aan de Universiteit van Wageningen, bereikt deze voedingsinformatie van o.a. de Gezondheidsraad vrijwel niet de mensen die door een slechte levensstijl het meeste risico lopen. Hierdoor leeft de groep laagopgeleiden zes tot zeven jaar korter, en tijdens dat kortere leven zelfs gemiddeld vijftien jaar met gezondheidsproblemen (!). ‘’Dat de voorlichting wél bij hoger opgeleiden aanslaat, werkt de gezondheidskloof juist in de hand’, zegt de Vet. ‘’En voor de groep die meer problemen dan geld heeft, is gezondheid geen prioriteit.”
‘’De goedbedoelde adviezen kunnen ook overkomen als inperking van keuzevrijheid. Ongezond is nou eenmaal aantrekkelijk, en veel mensen houden niet van sport. Daardoor kan het ingewikkeld zijn om je echt aan goede raad te houden’’. Volgens De Vet, is het daarnaast ‘absurd dat er in zo’n klein land de gezondheidsverschillen zo hebben kunnen groeien.’ Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu concludeert daarnaast dat ‘mensen met weinig opleiding gemiddeld zes jaar eerder sterven, en gemiddeld vijftien jaar minder in goede gezondheid leven.’
‘’In de haven van Rotterdam of in ploegendienst in een fabriek is de norm meedoen aan ongezond eten. Daar laat je de nachtdienst shoarma bezorgen’’, aldus De Vet, die – voor alle duidelijkheid – hier doelt op mensen die fysiek zware beroepen uitoefenen.
Ongezond eten is een onbewust proces
Het is bewezen dat eten kopen en nuttigen meestal een onbewust proces is. Dat kan enerzijds positief zijn: ‘Wie meer groente krijgt voorgezet, eet er onbewust ook meer van’. Maar tegelijkertijd ook juist heel negatief. In Utrecht is het afgelopen jaar een onderzoek gedaan, waar uit naar voren is gekomen dat er in kansarme wijken veel meer fastfoodgelegenheden zijn. ‘Dat je dik bent, wil niet zeggen dat je een gebrek hebt aan zelfbeheersing. Er zijn simpelweg groepen die op verschillende fronten kwetsbaarder zijn’, aldus hoogleraar de Vet.
De verleiding van fastfood
Laten we ook niet vergeten dat fastfood (meestal) ook veel goedkoper is dan een goede, gezonde maaltijd. Dit is natuurlijk ook een hele belangrijke factor waarom zoveel jongens fastfood prefereren. Het scheelt ze, zeker op maandbasis, simpelweg een hoop geld. En eerlijk is eerlijk: bij fysiek zwaar en (meestal) ongeschoold werk verdien je nu eenmaal niet bijster veel. Dit betreft een lastige kwestie waarin voor de overheid wellicht een rol is weggelegd. Zij kunnen bijvoorbeeld accijns en/of subsidies inzetten om gezonde voeding (financieel) aantrekkelijker te maken voor mensen.
Ik had het hierboven al over de gevolgen van zo’n slechte levensstijl, waarbij de mensen gemiddeld zo’n 7 jaar korter leven dan mensen die wél een gezonde levensstijl hanteren, en daarnaast 15 jaar langer gezondheidsproblemen hebben. Deze gezondheidsproblemen resulteren weer in verhoogde kosten en problemen voor werkgevers.
En wat gebeurt er bijvoorbeeld als personen die fysiek zwaar werk verrichten niet beter op hun levensstijl gaan letten? Wat nu als dit probleem zich blijft voortzetten en wellicht nog verder escaleert? Bijvoorbeeld wanneer de mensen met een slechte levensstijl kinderen produceren die op hun beurt slachtoffer worden van deze negatieve, vicieuze cirkel? Puur hypothetisch gesproken, betekent dit dat er nóg meer zorg (en geld) nodig zal zijn voor mensen met uiteenlopende gezondheidsklachten. Hetgeen zal resulteren in een (verder) oplopend tekort aan personeel in de zorg.
Omgeving en gedrag onderscheidende factoren van een slechte levensstijl
Wat kunnen we hier nu precies uit concluderen? In ieder geval lijkt het er sterk op dat de omgeving en (het hieruit voortvloeiend) geconditioneerd gedrag een onderscheidende factor zijn bij het ontstaan en in stand houden van een slechte levensstijl bij mensen. Daarnaast lijkt het er ook op dat er een sterke correlatie is tussen het opleidingsniveau van mensen en het bewustzijn en het (wel of niet) toepassen van een gezonde levensstijl. Toch vind ik het op de een of andere manier veel te gemakkelijk om zo’n slechte levensstijl af te schuiven op bijvoorbeeld (slechte) opvoeding of omgevingsfactoren m.b.t. levensstijl, of het feit dat iemand toevallig wel of niet hoog opgeleid is. Je hebt namelijk ook nog zoiets als ‘vrije wil’ en vrije keuze, waardoor je gewoon je eigen, onafhankelijke en dus ook goede keuzes kunt maken.
”Ik duik ’s nachts de koelkast in en eet veel junkfood” – Marciano
In hetzelfde artikel van Trouw vertelt Marciano, die fysiek zwaar werk doet, over zijn levensstijl: Marciano Tevreden (40), bagagemedewerker uit Almere. Rookt tijdens het uitgaan en drinkt minder dan een glas per week.
‘’Ik weet dat roken slecht is, maar om te kunnen stoppen, heb ik het juiste knopje nog niet gevonden. Ik moet gezonder gaan leven. Ik schrik wanneer ik lees over de ziektes die je kunt krijgen als je slecht voor jezelf zorgt. Het lukt me alleen nog niet om beter te eten en meer te sporten. Ik duik vaak ’s nachts de koelkast in en ik eet veel junkfood. Er is een bepaalde eetgewoonte ingesleten en daar kom ik moeilijk vanaf.’’
Natuurlijk heeft je omgeving een grote invloed op jouw manier van denken en handelen, maar dat is onvoldoende reden om zo slecht voor jezelf te zorgen. Het hoeft geen excuus te zijn om jezelf zo ziek te laten worden, puur en alleen omdat je bezig bent je op de korte termijn te focussen en je je meteen ‘goed’ wil voelen. Mijns inziens heeft het ook veel te maken met discipline, zelfrespect, zelfreflectie en het stellen van goede en realistische lange termijn doelen voor jezelf. Misschien is het probleem bij veel jongens en mannen wel gewoon dat ze hun leven niet genoeg op waarde schatten, dat ze als het ware ‘stuurloos’ zijn, en daarom puur in het moment leven en niet aan hun toekomstige ‘ik’ willen/kunnen denken. Misschien is het niet eens zo dat ze dit niet willen, maar misschien nemen ze hier niet genoeg tijd voor. Wellicht zijn ze gewoon teveel tijd en energie kwijt aan hun (ruim) 40-urige, fysiek zware werkweek om überhaupt de energie of zin te hebben om over dit soort vragen na te denken.
Rol van werkgevers
Zouden werkgevers wellicht een betere en grotere rol kunnen spelen in het verbeteren van de levensstijl van de werknemers? Uit een onderzoek van de Nationale Vacaturebank, onder werkgevers en werknemers uit alle regio’s van Nederland, blijkt dat werkgevers zich niet erg druk maken over de (slechte) levensstijl van hun werknemers. Zo blijkt dat slechts 4% van de werkgevers de werknemers aanmoedigt om te stoppen met roken, en maar liefst 88% (!) van de ondervraagden zegt dat zij een gezonde levensstijl onder hun personeel niet stimuleren. Dit is zonder meer een gemiste kans, want juist door als werkgever een gezondere levensstijl te stimuleren, kun je de medewerkerstevredenheid vergroten: één op de drie ondervraagden (38%) zou het namelijk fijn vinden als hun baas zich hier meer mee bezig zou houden, en ziet het als een extra stok achter de deur.
Behalve een gezondere levensstijl, wordt ook sporten niet gestimuleerd door werkgevers. Slechts 13% van de Nederlanders krijgt van de werkgever korting op de sportschool. Het overgrote deel (83%) van de respondenten zegt dat hun werkgevers sporten niet stimuleert.
Joop Uitendaal van de NationaleVacaturebank, constateert hierover het volgende: “Wat een gezonde levensstijl inhoudt weten we allemaal. Toch wordt deze levensstijl op de werkvloer maar weinig volgehouden. Het is opvallend dat werkgevers hier niet meer mee doen. Door bijvoorbeeld een gezondere lunch aan te bieden of een stoppen-met-roken-programma op te zetten laat de werkgever zien betrokken te zijn bij het welzijn van de werknemer. Dit komt de loyaliteit van de werknemer ten goede.”
Tips om een gezonde levensstijl te stimuleren
Werkgevers, leidinggevenden, voormannen etc. zouden meer als een rolmodel kunnen fungeren en actief het goede voorbeeld geven. Met name laag opgeleide werknemers identificeren zich veel gemakkelijker met ‘een van hun’, dan met een of andere hoogleraar of externe voedingsadviseur die hen vertelt hoe en wat ze moeten eten. Ze zullen veel sneller geneigd zijn informatie en advies van hun eigen werkgever of leidinggevende aan te nemen. Hier ligt dus een grote kans. Als werkgever kun je samen met je werknemers bijvoorbeeld een gezondheidsplan of gezondheidsprogramma opstellen.
Een andere stimulans die werkgevers – die actief zijn binnen (logistieke) branches waarin fysiek zwaar werk wordt uitgeoefend – wellicht kunnen toepassen, is het volledig of deels vergoeden van de lunchmaaltijd van hun werknemers. Wanneer de werknemers hun lunchbonnetje bij hun werkgevers inleveren met daarop het bewijs dat zij een gezonde lunch hebben genuttigd, kan de werkgever bijvoorbeeld besluiten deze lunch te vergoeden. Op een dergelijke manier laat de werkgever zien actief de levensstijl van werknemers te willen verbeteren.
Kortom: het is gewenst dat werkgevers in de toekomst een meer proactieve rol spelen als het gaat om het (helpen) stimuleren van een gezonde levensstijl onder hun werknemers. Niet in de laatste plaats omdat dit de werkgever zelf ook enorm veel (onnodige) kosten kan schelen, zoals het geval is bij een hoog ziekteverzuim. En het werkplezier en productiviteit zal alleen maar toenemen!
Schadelijke gevolgen energiedrankjes
In mijn tijd als verhuizer had ik meer dan een aantal collega’s die verslaafd waren aan energiedrankjes zoals red bull, en dronken ze soms wel 3 à 4 van deze drankjes per dag. Meer lezen over de schadelijke gevolgen van energiedrankjes? Klik dan hier.
Meer weten over sustainable.works?
sustainable.works is een uitzendbureau in de transport en logistiek en via ons nieuwe platform brengen wij vraag en aanbod samen. Meer weten? Lees hier verder.
